موتورخانه چیست؟
موتورخانه چیست و عملکرد آن چگونه است؟

موتورخانه فضایی از ساختمان است که برای نصب و راه اندازی تجهیزات و ادوات سیستم های مکنیکی و الکتریکی به منظور تأمین سرمایش و گرمایش اختصاص یافته است. بسته به ابعاد ساختمان و نیازهایی که باید از طریق این سیستم تأمین شود، فضایی که برای آن فراهم می شود هم متفاوت است. یک ساختمان مسکونی در ابعاد متوسط تنها به یک اتاق نیاز دارد در حالی که ساختمان های تجاری یا صنعتی بزرگ ممکن است حتی یک طبقه کامل را به تأسیسات حرارتی خود اختصاص دهند. در صورت استفاده از سیستم های خنک کننده چیلر هواخنک، بخشی از آن باید بر روی سقف سازه قرار گیرد تا با هوای بیرون در ارتباط مستقیم باشد.
در نگاه اول فضای داخلی و حجم قطعات به کار رفته در آن ممکن است گیج کننده باشد، اما اگر دقت داشته باشید متوجه می شوید با وجود ازدیاد تجهیزات عملکرد این سیستم بسیار آسان است. با ما همراه باشید تا با موتورخانه و عملکرد آن به طور ساده آشنا شوید.

اجزای اصلی موتورخانه

تعداد و ویژگی های این سیستم بستگی فراوانی به ابعاد ساختمان، کاکردهای مد نظر شما و میزان هزینه ای که صرف می کنید دارد. اما به طور کلی تجهیزات موتورخانه شامل شش دسته اصلی می شوند:

  • تجهیزات تأمین کننده آب سرد: مانند چیلرها و برج خنک کننده. برج خنک کننده تنها زمانی به کار می رود که چیلری از نوع تراکمی آب خنک یا مدل جذبی داشته باشید. مدل های هواخنک روی سقف ساختمان تعبیه می شوند و نیازی به برج ندارند.
  • تجهیزات تأمین کننده آب گرم: بویلرها، دیگ های آب گرم یا بخار داغ و مشعل (اکثراً از نوع گازسوز). دقت داشته باشید که برای ساختمان های شهری، حد راندمان 78 تا 86 درصد باید به کار گرفته شود تا بهترین عملکرد را داشته باشید.
  • تجهیزات تأمین کننده آب گرم بهداشتی: مخازن دو جداره یا کویل دار برای تهیه آب گرم بهداشتی که مشخصاً به معنای آب آشامیدنی و آب مناسب برای شستشو است.
  • تأسیسات انتقال آب در داخل ساختمان: مانند پمپ های سیرکولاسیون برای آب گرم و سرد، لوله کشی ها، شیرهای توزیع کننده و سوپاپ ها.
  • تأسیسات انتقال هوا در داخل ساختمان: این تجهیزات شامل انواع فن کویل، رادیاتور، هواساز و… می شوند که بر اساس تبادل حرارت آب با هوا عمل می کنند. این مجموعه ادوات برخلاف بقیه ابزارهای این سیستم استاندارد خاصی نداشته و استفاده از یک محصول در این قسمت صد درصد به ویژگی های محیطی و سلیقه سازنده بستگی دارد.
  • تجهیزات جانبی: شامل قطعاتی منند منبع انبساط (برای کنترل فشار آب داخل لوله ها)، فیلتر شنی و سختی گیر (برای جمع آوری املاح سخت و جلوگیری از ورود آنها به بویلر)، تجهیزات الکتریکی کنترل کننده (سنسورها، پردازشگرها و تنظیم کننده عملکرد بویلر و چیلر)، عایق بندی ها، لوله های فرعی و پمپ آب آتش نشانی.

اجزای اصلی موتورخانه

نحوه عملکرد موتورخانه

به طور کلی، این سیستم بر اساس جابه جایی آب میان مبدل ها و مولدهای گرما و سرما عمل می کند. برای تأمین گرمایش، دیگ یا بویلر به عنوان مهمترین قطعه در تولید گرما، به کمک مشعل آب را گرم می کند و آن را به سمت مبدل های حرارتی هدایت می کند. مبدل های حرارتی مانند شوفاژها این گرما را وارد فضای ساختمان می کنند و آب سرد شده را مجدداً به دیگ برمی گردانند. از آنجایی که آب گرم مورد استفاده برای شرب و شستشو باید جدا از آب مصرفی در سیستم های گرمایش باشد، دیگ ها مجهز به منابع کویلی، دوجداره یا آبگرمکن های صفحه ای هستند که بدون تماس مستقیم، آب گرم تولید شده در سیستم را در مجاورت آب لوله کشی قرار می دهند تا حرارت این قسمت را هم تأمین نمایند.

اصول سرمایش دقیقاً مشابه گرمایش است. در اینجا آب به جای ورود به دیگ برای افزایش دما، به چیلر فرستاده می شود. این سیستم ها بسته نوع خود (تراکمی یا جذبی، هواخنک یا آب خنک) به روش های مختلفی می توانند آب را سرد کنند. اگر از نوع تراکمی هواخنک باشد نیازی به برج خنک کننده ندارد، اما در غیر این صورت شما نیاز دارید نصب یک برج را هم در نظر داشته باشید. چیلر دمای آب را کاهش داده و سپس آن را به سمت مبدل ها ارسال می کند که مثال بارز آنها فن کویل ها هستند. این ادوات مبدل هوای محیطی را سرد می کنند و آبی که حالا گرم شده است دوباره به سمت چیلر پس فرستاده می شود. دقت داشته باشید که آب سرد آشامیدنی یا مورد استفاده برای شستشو از این دستگاه عبور نمی کند و مستقیماً از لوله کشی شهری تأمین می گردد.

نکات مهم مرتبط با سیستم موتورخانه

هنگام استفاده از این سیستم در ساختمان خود، نکاتی وجود دارد که باید حتماً رعایت کنید. بسته به ویژگی های سیستم نصب شده شما ممکن است این ویژگی ها نیز تغییر کنند، اما معمولاً کلیت ساختار ثابت باقی مانده و به همین دلیل این موارد همچنان از اهمیت و اعتبار کافی برخوردار هستند تا جدی گرفته شوند.
برای استفاده بهینه از این سیستم به نکات زیر توجه کنید:

  • این سیستم به گونه ای طراحی شده است که عمده فعالیت های خود را بدون نیاز به نظارت انسانی انجام دهد. با این وجود، باید سعی کنید با رعایت حدود دما تا حد امکان فشار کمتری به قطعات آن وارد کنید. از پایین آوردن یا بالا بردن بیش از حد دما خودداری کنید.
  • تنظیم مشعل باید حتما بر عهده فردی ماهر و آشنا با کارکرد آن قرار بگیرد تا از صدمه احتمالی به قطعات جلوگیری شود.
  • به صورت دوره ای موتورخانه را سرویس نمایید. به جز خرابی های مختلف، یکی از معضلات بسیار خطرناک تجمع رسوب در دیگ است که کلیت چرخه عملکردی را در معرض تهدید قرار می دهد و می تواند کل سیستم را مختل نماید.
  • برای ساختمان های بزرگتر، حتماً از سامانه هوشمند برای کنترل دمای آب استفاده کنید. فضاهای بسیار بزرگ را به صورت انسانی نمی توان ارزیابی و بر اساس آن دمای میانگین را مشخص نمود.
  • تجهیزاتی مانند سیستم های کنترلی که صرفاً الکتریکی و الکترونیکی هستند، در صورتی که نیز مبرم به حضور در مجاورت سیستم نداشته باشند معمولاً در اتاق دیگری نصب می شوند تا به خاطر گرما و رطوبت مستهلک نشوند.